Hvað er fullkomnun?
Ef taka á mark á íslenskri orðabók þá mundum við alltaf segja að fullkomnun væri eitthvað sem einskis er vant, eitthvað algert. Hvort að það sé endanleg skilgreining á orðinu er ekki víst, en eitt er þó víst, og það er að samkvæmt 63% alnetsnotenda er fullkomnun ekki möguleg, en aðeins 4% trúa því að hægt sé að vera fullkomin. En hvað finnst okkur vera fullkomið? Það er ekki hægt að svara því nema með því að tala við allar mannverur heimsins, og það er ekki hægt á fjórum vikum.
Í gegnum árin höfum við manneskjurnar reynt að búa til einhvers konar mælikvarða fyrir það sem er og var talið fullkomið. Ekki hafa verið gerðar margar rannsóknir á því hvað fólki finnst fullkomið en það er margt sem getur haft áhrif á það. Sem dæmi má nefna félagslega stöðu. Oft er ríkara fólk talið mikilvægara en almúginn, og þar af leiðandi er það gert að einhverjum sem við ættum að líta upp til. Við sjáum stjörnurnar á rauða dreglinum og því er, mjög laumulega, komið inn í hausinn á okkur að þetta fólk sé fullkomið. Hvernig? Það er hlutverk þeirra sem taka viðtöl við þær. Hrósa þeim fyrir fegurð og ganga jafnvel svo langt að segja að þær séu guðdómlegar e. divine. Og mörg okkar taka ekki eftir því í áraraðir, en allan þann tíma erum við búin að bera okkur saman við þær.
Hvað manneskjum þykir fullkomið gæti verið „ákveðið“ að einhverju leyti byggt á hvaðan það er. Það sem þykir fullkomið í einu landi gæti verið talið forkastanlegt í öðru. Einhvers staðar er sagt að það eina sem er fullkomið sé guð, svo að allar aðrar hugmyndir um þetta flókna hugtak gætu verið táknaðar sem guðlast. Þetta er líka persónubundið, það sem mér finnst fullkomið finnst Ísabellu ekki fullkomið. Svo er líka mismunandi hvað við erum tilbúin að ganga langt til þess að öðlast þá fullkomnun sem við þráum. Sumir mundu selja sál sína djöflinum til þess að verða fullkomin, einhverjir mundu gefa allt upp á bátinn til að freista gæfunnar í hæðum Hollywood meðan aðrir mundu ekki lyfta litla fingri.
Í gegnum árin er eins og orðið „fullkomnun“ hafi misst merkingu sína. Með tilkomu alls konar miðla heyrir maður eða sér orðið a.m.k. fimm sinnum á dag, í söngextum, í samfélagsmiðla-ummælum og í myndböndum á internetinu. Það sem áður var einstakt er núna orðið almennt. Hvað gerðist þegar við byrjuðum að ofnota orðið? Þetta er eins og við töluðum um að vera hamingjusöm ef við værum glöð, og ég held alveg örugglega að fáir mundu gera það. Með tilkomu miðla hefur margt breyst, þá sérsaklega mikið af orðaforða okkar. Við höfum ekki bara byrjað að sletta meira, heldur gerum við „stór orð“ að almennum. Við köllum hvort annað fullkomin, við segjum að við séum að deyja úr fegurð yfir annarri manneskju og við gerum neikvæðar hugsanir að einhverju sem allir tengja við.
Fullkomnun er ákjósanleg fyrir suma, meðan aðrir pæla alls ekkert í henni. Fyrir mjög marga er hamingjan það mikilvægasta í lífinu og þeir gera allt til þess að öðlast hamingju. En ef við einblínum bara á fullkomnunina hvað verður þá um hamingjuna? Þá eyðum við svo miklum tíma í að bæta okkur að við gleymum að huga að andlegri heilsu. Við höldum kannski að fullkomnun muni veita hamingju, en hvað ef hún gerir það svo ekki? Við vitum auðvitað ekki hvaða tilfinningar kvikna þegar við höfum náð þeirri fullkomnun sem við þráum, svo að þetta er algjör blindraganga. Eins og kemur fram í samfélagsmiðla textanum þá erum við stöðugt áreitt af samfélagsmiðlunum og við erum mikið að bera okkur saman við stjörnurnar og þá er ekki skrítið að við verðum svolítið niðurdregin. Og eins og hefur komið í ljós þá eru íslensk ungmenni að greinast með andlega erfiðleika í háu marki og má rekja það til samfélagsmiðla og þessa stöðuga samanburðar. Frá árinu 2007 til ársins 2016 hefur prósenta fólks sem álítur andlega heilsu sína sæmilega hækkað um 19,4%, eða frá 16,8% upp í 36,2%. Þetta er einstaklega alvarlegt og það er okkar starf að breyta þessu. Við erum kynslóð framtíðarinnar og við verðum að vera í góðu standi til að hugsa um þá sem koma á eftir okkkur.
Auðvitað er gott að vilja alltaf gera sitt besta, en stundum fer það út í öfgar. Sagt er að sumt fólk sé haldið fullkomnunaráráttu e. perfectionism. Það einkennist af því að manneskja getur ekki sleppt einhverju verkefni án þess að líða eins og það sé fullkomið. Það er ekki beint hægt að greinast með fullkomnunaráráttu, en til er önnur röskun sem getur orðið mun alvarlegri. Hún kallast áráttu- og þráhyggjuröskun, en flest okkar þekkja hana líklega sem OCD (Obsessive Compulsive Disorder). Hún einnkennist af því að manneskja þarf að framkvæma einhvers konar hefð eða kæk til þess að forðast stórt kvíðakast. Dæmi um hefð er til dæmis að finnast maður þurfa slökkva ljósin tíu sinnum áður en farið er út úr húsi eða að þvo sér um hendurnar 100 sinnum á dag vegna hræðslu við sýkla. Þetta hefur gríðarlega áhrif á menn sem greinast með röskunina og getur oft leitt til þunglyndis. Hægt er að fara í meðferð gegn þessari röskun, bæði er hægt að fara í samtalsmeðferð og í lyfjameðferð, og báðar aðferðir hafa haft góð áhrif.
Í gegnum árin höfum við manneskjurnar reynt að búa til einhvers konar mælikvarða fyrir það sem er og var talið fullkomið. Ekki hafa verið gerðar margar rannsóknir á því hvað fólki finnst fullkomið en það er margt sem getur haft áhrif á það. Sem dæmi má nefna félagslega stöðu. Oft er ríkara fólk talið mikilvægara en almúginn, og þar af leiðandi er það gert að einhverjum sem við ættum að líta upp til. Við sjáum stjörnurnar á rauða dreglinum og því er, mjög laumulega, komið inn í hausinn á okkur að þetta fólk sé fullkomið. Hvernig? Það er hlutverk þeirra sem taka viðtöl við þær. Hrósa þeim fyrir fegurð og ganga jafnvel svo langt að segja að þær séu guðdómlegar e. divine. Og mörg okkar taka ekki eftir því í áraraðir, en allan þann tíma erum við búin að bera okkur saman við þær.
Hvað manneskjum þykir fullkomið gæti verið „ákveðið“ að einhverju leyti byggt á hvaðan það er. Það sem þykir fullkomið í einu landi gæti verið talið forkastanlegt í öðru. Einhvers staðar er sagt að það eina sem er fullkomið sé guð, svo að allar aðrar hugmyndir um þetta flókna hugtak gætu verið táknaðar sem guðlast. Þetta er líka persónubundið, það sem mér finnst fullkomið finnst Ísabellu ekki fullkomið. Svo er líka mismunandi hvað við erum tilbúin að ganga langt til þess að öðlast þá fullkomnun sem við þráum. Sumir mundu selja sál sína djöflinum til þess að verða fullkomin, einhverjir mundu gefa allt upp á bátinn til að freista gæfunnar í hæðum Hollywood meðan aðrir mundu ekki lyfta litla fingri.
Í gegnum árin er eins og orðið „fullkomnun“ hafi misst merkingu sína. Með tilkomu alls konar miðla heyrir maður eða sér orðið a.m.k. fimm sinnum á dag, í söngextum, í samfélagsmiðla-ummælum og í myndböndum á internetinu. Það sem áður var einstakt er núna orðið almennt. Hvað gerðist þegar við byrjuðum að ofnota orðið? Þetta er eins og við töluðum um að vera hamingjusöm ef við værum glöð, og ég held alveg örugglega að fáir mundu gera það. Með tilkomu miðla hefur margt breyst, þá sérsaklega mikið af orðaforða okkar. Við höfum ekki bara byrjað að sletta meira, heldur gerum við „stór orð“ að almennum. Við köllum hvort annað fullkomin, við segjum að við séum að deyja úr fegurð yfir annarri manneskju og við gerum neikvæðar hugsanir að einhverju sem allir tengja við.
Fullkomnun er ákjósanleg fyrir suma, meðan aðrir pæla alls ekkert í henni. Fyrir mjög marga er hamingjan það mikilvægasta í lífinu og þeir gera allt til þess að öðlast hamingju. En ef við einblínum bara á fullkomnunina hvað verður þá um hamingjuna? Þá eyðum við svo miklum tíma í að bæta okkur að við gleymum að huga að andlegri heilsu. Við höldum kannski að fullkomnun muni veita hamingju, en hvað ef hún gerir það svo ekki? Við vitum auðvitað ekki hvaða tilfinningar kvikna þegar við höfum náð þeirri fullkomnun sem við þráum, svo að þetta er algjör blindraganga. Eins og kemur fram í samfélagsmiðla textanum þá erum við stöðugt áreitt af samfélagsmiðlunum og við erum mikið að bera okkur saman við stjörnurnar og þá er ekki skrítið að við verðum svolítið niðurdregin. Og eins og hefur komið í ljós þá eru íslensk ungmenni að greinast með andlega erfiðleika í háu marki og má rekja það til samfélagsmiðla og þessa stöðuga samanburðar. Frá árinu 2007 til ársins 2016 hefur prósenta fólks sem álítur andlega heilsu sína sæmilega hækkað um 19,4%, eða frá 16,8% upp í 36,2%. Þetta er einstaklega alvarlegt og það er okkar starf að breyta þessu. Við erum kynslóð framtíðarinnar og við verðum að vera í góðu standi til að hugsa um þá sem koma á eftir okkkur.
Auðvitað er gott að vilja alltaf gera sitt besta, en stundum fer það út í öfgar. Sagt er að sumt fólk sé haldið fullkomnunaráráttu e. perfectionism. Það einkennist af því að manneskja getur ekki sleppt einhverju verkefni án þess að líða eins og það sé fullkomið. Það er ekki beint hægt að greinast með fullkomnunaráráttu, en til er önnur röskun sem getur orðið mun alvarlegri. Hún kallast áráttu- og þráhyggjuröskun, en flest okkar þekkja hana líklega sem OCD (Obsessive Compulsive Disorder). Hún einnkennist af því að manneskja þarf að framkvæma einhvers konar hefð eða kæk til þess að forðast stórt kvíðakast. Dæmi um hefð er til dæmis að finnast maður þurfa slökkva ljósin tíu sinnum áður en farið er út úr húsi eða að þvo sér um hendurnar 100 sinnum á dag vegna hræðslu við sýkla. Þetta hefur gríðarlega áhrif á menn sem greinast með röskunina og getur oft leitt til þunglyndis. Hægt er að fara í meðferð gegn þessari röskun, bæði er hægt að fara í samtalsmeðferð og í lyfjameðferð, og báðar aðferðir hafa haft góð áhrif.
Have no fear of perfection- you'll never reach it
-Salvador Dali (1904-1989)
When you realize just how perfect everything is you will tilt your head back and laugh at the sky
-Buddha
-Salvador Dali (1904-1989)
When you realize just how perfect everything is you will tilt your head back and laugh at the sky
-Buddha